Hội thảo tình hình thực hiện các quy định cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá tại VN
Ngày 20/4/2010, Trường Đại học Y tế công cộng (ĐHYTCC) đã tổ chức Hội thảo “Tình hình thực hiện các quy định cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá tại Việt Nam” công bố kết quả nghiên cứu kết quả khảo sát hơn 1.500 điểm bán thuốc lá tại 10 tỉnh, thành trên cả nước (nghiên cứu được thực hiện vào tháng 11 đến tháng 12/2009).
Các nghiên cứu khoa học trên thế giới đã chỉ ra rằng các hoạt động quảng cáo, khuyến mại và tài trợ (QKT) thuốc lá làm gia tăng mức tiêu thụ và sử dụng thuốc lá, đặc biệt là lôi kéo thanh niên quen với việc hút thuốc lá. Vì vậy, các quốc gia tham gia Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá của Tổ chức Y tế thế giới (FCTC) trong đó có Việt Nam đã thống nhất: “Một qui định cấm QKT thuốc lá có hiệu quả cần phải triệt để và áp dụng cho mọi hình thức QKT thuốc lá”.
Phát biểu tại Hội thảo, TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế cho biết: “Gánh nặng bệnh tật do thuốc lá gây nên là một hiểm họa. Nó gây nên những bệnh như: Tim mạch, tiểu đường, tăng huyết áp và ung thư phổi…Thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây ung thư hàng đầu ở Việt Nam. Ước tính mỗi năm có khoảng 40.000 ca tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá, đây là con số gấp gần 4 lần số ca tử vong vì tai nạn giao thông đường bộ”
Năm 2009, Trường ĐHYTCC, với sự hỗ trợ tài chính của Tổ chức Tobacco Free Kids và hỗ trợ kỹ thuật của WHO, HealthBridge, Hội Y tế Công cộng Việt Nam, Vinacosh-Bộ Y tế, đã tiến hành nghiên cứu: ‘‘Điều tra tình hình thực hiện qui định cấm quảng cáo, khuyến mãi và tài trợ thuốc lá ở Việt Nam’’ trên 10 tỉnh, thành phố tại 3 miền của Việt Nam: Hải Dương, Lào Cai, Yên Bái, Thái Bình, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Tp. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, và Đồng Tháp trong thời gian từ tháng 11 đến tháng 12/2009. Đây được cho là nghiên cứu bài bản và có quy mô lớn nhất từ trước tới nay về QKT thuốc lá ở Việt Nam. Nghiên cứu này tập trung vào 3 mục tiêu chính: Thu thập bằng chứng về tình hình thực hiện các quy định hiện hành về cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá tại Việt Nam; Tìm hiểu những hình thức lách luật của ngành công nghiệp thuốc lá; Đưa ra các khuyến nghị để thắt chặt các quy định hiện hành và tăng cường thực thi lệnh cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá ở Việt Nam. Đối tượng nghiên cứu được tiến hành là các cửa hàng tạp hóa, cửa hàng chuyên bán thuốc lá (đại lý), quán café, giải khát, rượu bia, siêu thị, bách hoá và xe đẩy chuyên bán thuốc lá, tuyến phố và địa điểm công cộng tập trung đông người (nhà ga, bến tàu, bến xe, siêu thị, trung tâm thương mại) và phỏng vấn nhanh chủ cửa hàng về chương trình khuyến mại.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, có đến 95% vi phạm quy định về quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá. Trong đó, vi phạm về quảng cáo phổ biến là các vi phạm trưng bày quá một bao trên gói (hoặc một tút trên hộp) của một nhãn hiệu thuốc lá, xe đẩy, tủ trưng bày có biểu tượng, nhãn hiệu, màu sắc của sản phẩm thuốc lá. Các công ty thuốc lá cũng khai thác triệt để các kẽ hở trong quy định, có các hình thức quảng cáo, khuyến mại tinh vi hơn như: trưng bày thuốc lá, thiết kế đóng gói bao thuốc hấp dẫn, sử dụng màu sắc, poster gắn trên xe đẩy, tủ, vật phẩm. Bên cạnh đó phải kể đến hình thức tài trợ của các công ty như: đội bóng đá, giải đua xe ôtô, biểu diễn nghệ thuật, xây nhà tình nghĩa, ủng hộ đồng bào lũ lụt...
Thảo luận tại Hội thảo, các đại biểu đều nhất trí Dự thảo Luật Phòng chống Tác hại Thuốc lá cần phải chỉnh sửa và bổ sung các điểm theo khuyến nghị của FCTC và xây dựng một cơ chế thực thi hiệu quả giữa các ban ngành. Đây sẽ là một trong các biện pháp thực hiện Công ước Khung nhằm giảm số người hút thuốc và giảm những gánh nặng bệnh tật do hút thuốc gây ra trong những năm tới.
(Biên Thùy)
